YURTDIŞINDA HUKUK (LLB) EĞİTİMİ VE DENKLİĞİ

Konu yurtdışında hukuk okumak olunca akla gelen ilk soru hukuk eğitiminin yurtdışında alınmasının mantıklı olup olmadığı üzerine oluyor. Bunun cevabı amaca ve hedeflere göre hem evet hem hayır olabilir. Anlamlı bir sonucun çıkabilmesi için de hukuk eğitimini almak istemenin sebepleri, herhangi bir uzmanlaşma alanı, okuduktan sonraki çalışma hayatına gidilecek ülkede kalma durumunu ve buna benzer soruların cevaplanması gerekiyor.

İlk olarak yasal sistemlerin ülkeden ülkeye değişiklik göstermesinin öğrenci için çift taraflı sonuçları olacaktır. Ülkeden ülkeye, hatta aynı ülke içindeki farklı eyaletlerde değişiklik gösteren yasal sistemler eğer yurtdışında eğitim alınacak ve Türkiye’ye dönülecekse ekstra ders alma zorunluluğunu doğuruyor. Fakat aynı zamanda yurtdışında öğrenilen örneğin medeni hukukla Türkiye’deki gördüğünüz medeni hukuk arasındaki farklılık öğrencinin daha geniş bir vizyona sahip olmasını, ülkelerin yasal sistemleri arasında karşılaştırma yapabilmesini sağlıyor.

Öğrencinin uzmanlaşmak isteyeceği alan da gidilecek ülkenin seçimine yardımcı olacaktır. Hukuk bölümüyle uzmanlaşılmak istenen alan kriminoloji, maliye, bankacılık, teknoloji ve daha birçok bölüm nereye gideceğinizi belirleyebilir. Örneğin bankacılık finans alanlarına yönelen bir öğrenci İsviçre, teknoloji ile ilgilenen bir öğrenci Amerika’yı tercih edebilir.

Yurtdışında lisans okumak isteyen öğrencinin maalesef sadece ülke ve alan seçmesi yeterli değil. Örneğin Amerika’da lisansta hukuk bölümü (bizdeki anlamıyla) yok. Hukukla ilgili yalnızca JD veya BA dereceleri alınabilecek Business and Law, Criminology and Law, History, Culture and Law gibi bölümler bulunur. Kanada, Avustralya, Japonya gibi ülkelerde yasal alandaki çalışmalar genelde yüksek lisans eğitimiyle oluyor. Amerika özelindeyse ancak 3 veya 4 yıllık bir bölümü okuduktan sonra LSAT sınavına girilip onun sonucu ve lisans başarılarına göre hukuk fakültesine girilebilir.

İngiltere’de hukuk eğitimi yukarıda bahsedilen ülkelere kıyasla daha rahattır. Her üniversitenin belli kriterleri olmasına karşın Cambridge, Oxford üniversiteleri gibi Hukuk alanında dünya sıralamasında ilk 10 ‘da yer alan üniversitelerin dahi A Level okuma zorunluluklarının olmayıp, örneğin Türkiye öğrencileri için Anadolu Lisesi mezunlarının bazı derslerden %90 başarı göstermeleri halinde değerlendirilmeleri söz konusudur.

Yurtdışında okumak isteyen öğrenci koşullarını oluşturup yurtdışında kalmaya karar verir, kariyerine orada devam etmek isterse bu mümkündür ve istenen koşulları sağladığı takdirde ekstra bir eğitim gerekmeyecektir. Fakat Türkiye’ye dönüp buradaki sistemde çalışmak isterse YÖK, Barolar Birliği gibi kurumların koşullarını sağlaması gerekmektedir.

YÖK’ün öğrenciye denklik vermesi için iki koşul vardır. Birincisi üniversitenin YÖK tarafından tanınması: Gitmek istediğiniz üniversitenin YÖK tarafından tanınıp tanınmadığını öğrenmek için dilekçe yazılabilir ve en geç 2 hafta içerisinde cevap alınabilir. İkinci koşul ise denklik. Denkliği sağlayabilmenin ise birkaç unsuru var. Bunlardan ilki gittiğiniz üniversitenin, Academic Ranking World Universities (ARWU), Leiden Sıralaması ya da University Ranking by Academic Performance (URAP) sıralamalarından birinde ilk 500’ün içinde olmasıdır. Eğer bu koşul sağlanamazsa öğrencinin okula başlayacağı sene içinde YGS ve LYS sınavlarına girip bu sınavlar sonucunda ilk 150 binin içinde olması gerekmektedir.

Hukuk sistemlerinin her ülkede değişiklik göstermesinden kaynaklı, öğrenci öğrenimini tamamlayıp geldikten sonra denkliği alabilmesi için gittiği ülkede gördüğü derslerle burada almak zorunda olduğu dersler karşılaştırılır. Almadığı fark derslerini Ankara veya İstanbul Üniversitesi Hukuk fakültelerinde alması gerekmektedir. Alacağı ders sayısı da örneğin İngiltere’de ya da Almanya’da gördüğü derslere ve okuduğu ülkenin hukuk sistemlerine göre belirlenmektedir. Ortalama 1 sene sürebilir. Ayrıca aynı koşul, Avukatlık stajına kabul edilebilmek ve avukat olabilmek için Avukatlık Kanunu 3/b maddesince, “yabancı memleket hukuk fakültesinden mezun olup da Türkiye hukuk fakülteleri programlarına göre noksan kalan derslerden başarılı sınav vermiş olmak” Türkiye Barolar Birliği tarafından da aranmaktadır.

Yurtdışında hukuk eğitimi almak sistem farklılıklarından kaynaklı meşakkatli bir süreç olabilir fakat kazandıracağı nitelikler açısından değerlendirilmesi gereken bir alandır.